18 maja 2023 r. uczniowie klas IV-VIII pod opieką nauczycieli: p. B. Frykowskiej, p. G. Dyniec i p. J. Pyca, wyruszyli „śladem” lokalnych bohaterów walk narodowo-wyzwoleńczych i miejsc pamięci narodowej na Zamojszczyźnie.
Wycieczka rozpoczęła się od zwiedzania Muzeum Historycznego Inspektoratu Zamojskiego Armii Krajowej im. Stanisława Prusa „Adama” w Bondyrzu. Zawiera ono bogate świadectwa historii z lat 1939-1953, a wśród nich zdjęcia, dokumenty, mundury, ołtarz polowy z 1939 r., wyposażenie oraz sprzęt wojskowy i broń palną. Wielką ciekawość uczniów wzbudzały również eksponaty na wystawie z dziedziny archeologii, pozyskane z wykopalisk, kamieniołomów i innych źródeł. O niezwykłych zbiorach opowiadał p. Edmund Sitek – kustosz muzeum. Kolejnym punktem wyprawy było Muzeum Fortyfikacji i Broni – Arsenał w Zamościu. Uczniowie podziwiali tutaj ekspozycję broni i wyposażenia wojska od XVII do XIX wieku z niemalże całej Europy. A w budynku Prochowni obejrzeli prezentowaną projekcję multimedialną „Historia Miasta i Twierdzy Zamość”. Wielkie wrażenie na zwiedzających wywarła również wizyta w Muzeum Martyrologii Zamojszczyzny – Rotunda. Jako XIX działobitnia będąca elementem twierdzy Zamość, stała się więzieniem śledczym Gestapo oraz obozem przejściowym, jak również miejscem masowych egzekucji podczas II wojny światowej. Prezentowana ekspozycja jest świadectwem zbrodni dokonanej na miejscowej ludności. Po paru godzinach „zmagań z historią”, nadeszła pora obiadu. W restauracji o PRL – owskim klimacie, uczniowie skorzystali z okazji, by obejrzeć wystawę eksponatów z tego okresu, będącą kolekcją właścicieli. Ciekawość i uśmiech na twarzy wzbudzały wszystkie nietypowe na obecne czasy urządzenia i przedmioty codziennego użytku, począwszy od „ręcznej pralki”, aż po telewizor. Posileni na dalszą wyprawę, uczniowie podążyli trasą do Osuch – miejsca najcięższej bitwy partyzanckiej, stoczonej z Niemcami przez oddziały AK i BCh w czerwcu 1944 r. O niezwykłym heroizmie nielicznej armii, opowiadała z wielką pasją p. Wiesława Kubów – Prezes Stowarzyszenia Osuchy 1944. Oprowadziła uczniów po śladach walk żołnierzy w lesie, a potem wszyscy udali się na największy w Europie cmentarz partyzancki. Uczniowie zapalili znicz przy pomniku upamiętniającym bohaterstwo walczących żołnierzy, a p. W. Kubów zainicjowała wspólną modlitwę za poległych, spoczywających często w bezimiennych mogiłach. Przyjemnym zwieńczeniem pobytu w Osuchach, były kiełbaski z grilla i gorąca herbata. W drodze powrotnej uczniowie zatrzymali się na chwilę przy Pomniku Chwały Kawalerii i Artylerii Konnej w Woli Śniatyckiej, upamiętniającym zwycięską bitwę Polaków stoczoną z Bolszewikami pod Komarowem w 1920 r. Ostatnim punktem programu wycieczki była wizyta u zaprzyjaźnionego ks. Piotra Kaweckiego – proboszcza parafii w Tyszowcach. W tutejszym kościele uczniowie mogli zobaczyć świece, które są replikami tych oryginalnych, podarowanych przez Szwedów Tyszowianom, w zemście za poniesioną klęskę w walce z konfederatami w 1655 r. I choć obecne świece nie są wypełnione prochem, imponują swoimi rozmiarami i masą. Przed wyjazdem z miasta, uczniowie zapalili znicz pamięci na mogile p. Czesławy Lesiuk – bohaterki z czasów wojny i powojennej Polski, którą kilkakrotnie mieliśmy zaszczyt gościć w naszej szkole.
Po dniu pełnym wrażeń, uczniowie powrócili wieczorem pod szkołę. Pomimo niekorzystnej aury, spowodowanej chłodem i przelotnym deszczem, wszystkim towarzyszyła przyjemna atmosfera. Uczniowie mieli okazję, by spełnić swój patriotyczny obowiązek wobec lokalnych bohaterów. Dzięki takiej postawie młodych ludzi, pamięć o poległych w imię wolności i niepodległości Ojczyzny nigdy nie zaginie.
